[Foto's] Top-dag bij jinglebedrijf Top Format

De concurrentie op de jinglemarkt is de laatste jaren flink toegenomen en nieuwe ondernemers als VHU Europe zijn in opkomst. Toch is Top Format na drie decennia nog altijd een van de grote jingleproducenten. Met al die know-how ook logisch. Veteraan-producer Bart van Gogh en zijn collega's vertelden van alles over het maken van vormgeving, tijdens een interessante workshop van de Veronica Radioschool. Bekijk de foto's.

Door Thomas Giger

In het begin werden bij Top Format, gevestigd op een sfeervolle locatie aan het Haarlemse Wilheminapark, bestaande buitenlandse pakketten ingezongen. De samenwerking met het legendarische JAM van Jonathan Wolfert bestaat nog en ook met jonge jinglemakers als het Britse Wise Buddah worden pakketten uitgewisseld. Top Format doet ook steeds meer producties in eigen huis. Een impressie van de geboorte van een jingle.

Componeren

Componist en producer Sander Kerklaan laat zien hoe je een jingle of musicbed stap voor stap opbouwt, aan de hand van een filler die hij voor Radio Veronica maakte. Hij begint met het basisritme en de bas, daarna voegt hij één voor één de rest van de instrumenten toe. Het Apple-programma Logic Pro waarin hij alles opneemt, is gekoppeld aan een enorme harde schijf waarop de klank van vele muziekinstrumenten is opgeslagen.

Kerklaan, die het conservatorium heeft afgerond, laat met zijn keyboard horen dat je de klank van een 'computerpiano' tegenwoordig nauwelijks kunt onderscheiden van een concertpiano. Maar producties komen (gelukkig) nog niet tot stand zónder authentieke instrumenten en topmuzikanten. Zo worden gitaarpartijen niet van de harde schijf gehaald, maar ingespeeld door de gitarist van Ilse de Lange.

De componist kan opgaan in de muziek. In zijn met dikke gordijnen en gedimd licht van de buitenwereld afgesloten studio (bijgenaamd Het Theater) zit hij tussen de speakers en woofers in het centrum van geluid. Hij geniet zichtbaar van een funky groove of een stevige gitaarpartij door het met zijn handen meetrommelen op het ritme of nadoen van een gitarist die een solo speelt. "Het is een uitdaging om iets te maken waar de klant helemaal van gaat stuiteren op de bank."

Opnemen

Creative director Bart van Gogh was vroeger dj bij diverse piraten en begin jaren negentig een tijdje bij RTL Radio. "Maar ik had meer met de classic rock die we in het begin draaiden, dan met George Baker (doelend op de formatswitch naar Happy RTL, red.) Ik ben eigenlijk ook geen dj", bekent de man die er wél het perfecte timbre voor heeft.

Toch is hij al jarenlang dagelijks on-air, nu als stationvoice van Sky Radio. Creatief gezien was Van Gogh één van de grondleggers van Top Format, dat toen destijds eigendom was van Ren Groot (wiens zoon Lennart een paar jaar geleden met Frank Kok het zakelijke roer overnam). Hij laat ons zien, hoe jingles worden ingezongen en ingesproken op de muziek.

Eén van de vaste zangeressen is Erica Yong, die we kennen van Voel Wat Ik Voel, een nummer van haar gelijknamige album uit 2000. "Ik wilde vroeger niet per se iets met mijn stem doen, het heeft gewoon zo moeten zijn", zegt de goedlachse Erica. "Ik zong wel altijd veel en toen ik op school zat, zeiden mijn vriendinnen vaak dat ik goed kon zingen." Ze speelde in musicals, stond met The Sound Of Motown in het theater en heeft ook veel ingezongen voor Evers Staat Op.

Bart van Gogh doet niet alleen de techniek in de Pro Tools-studio, maar luistert ook naar alle details, zodat hij de opname goed kan regisseren. Door de ervaring van de zangeres staan eigenlijk alle zangpartijen er binnen een paar takes op. Alles wordt ingezongen op de music track, maar zelden alles in één keer. Het is soms praktischer om bepaalde zanggedeelten apart op te nemen in de sessie. Links op de foto een goede kennis: Pascal Verlinden, vormgever bij Radio 8FM.

Tamara Brinkman is bekend van haar rol in de soap Onderweg naar Morgen. Maar ook de radio trok haar aandacht. Zo was ze een tijdje sidekick bij Ruud de Wild op Radio 538. Nu maakt ze programma's bij Slam!FM en spreekt ze veel in. Tamara is de stem van televisiezender Nickelodeon en doet reclame- en voice-over werk. Hier spreekt ze door ons bedachte teksten in, die ook in de naamjingles worden verwerkt. Ook Rinie van den Elzen, al jarenlang één van de meest gevraagde mannenstemmen, sprak teksten voor ons in.

Afmixen

De opgeslagen opnamesessies kunnen worden geopend op een Pro Tools-set in een andere studio, waarna het meest arbeidsintensieve deel begint: het nabewerken van de audio, toevoegen van effecten en in balans brengen van het geheel. Ook een taak van creative producer Anthony Timmers (links op de foto). Nadat hij lang de vaste vormgever was van Radio 538, is de producer van de Strike FX-library weer terug bij Top Format, waar hij voor die tijd al eens werkte.

Timmers onthult enkele productiegeheimen, zoals het gebruik van Auto Tune, waarmee de toonhoogten van zangsporen op elkaar kunnen worden afgestemd. Bij een minder subtiele instelling kan het 'Cher-effect' worden bereikt, dat in de tijd van haar hit Believe populair was. Ook het weghalen van storende geluiden in het laag en van slissende s-en is belangrijk, net als een goede verstaanbaarheid van de jingle door goede compressie- en toonregeling.

Gehoor

Los van alle techniek is jingles maken vooral een kwestie van een goed gehoor. En van creativiteit, waarbij het volgens Timmers met name gaat om experimenteren en goed luisteren. "Vergeet de rem en probeer gewoon dingen uit", is het advies dat we meekrijgen. Het was een leuke én leerzame workshop, die werd afgesloten met een borrel op het terras van Top Format. Dankzij hun gastvrijheid en het boeiende programma was het dus een Top-dag.

Lees ook:
[ Audio ] VHU: méér dan 3FM, knallen en effecten
[ Foto's ] Bezoek aan VHU Europe
________________________________________________________________

Lees ook:Achter de schermen: jingles maken voor Evers Staat Op
Lees ook:Jinglebedrijf Top Format presenteert demo MMVII
Lees ook:Jingle ‘Good Morning’ ochtendshow Staverman staat online
Lees ook:“4FM laat zich inspireren door format VRT Radio 2″
Lees ook:30 Talenten starten zondag op Veronica’s V-Radio